کد مطلب:651 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:17

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

منظور از كلمه «طيّبه» چيست؟

مفسران در معنا و تفسير «كلمه طيّبه» بحث و گفتگو دارند كه به برخي از نظريات آنها اشاره مي‎شود



1 ـ برخي معتقدند كه مراد از «كلمه طيّبه»، كلمه طيّبه «لا اله الا الله» است. (مجمع البيان 6/312)



اين كلمه مبارك بسان شجره طيّبه‎اي است كه ريشه‎هايش مستحكم و استوار، و شاخه‎هايش سر به آسمان كشيده است، و در واقع درخت سعادت انسان محسوب مي‎گردد. اين درخت كه همان حقيقت توحيد است قلب انسان را زنده مي‎كند و همه بت‎ها را مي‎شكند. در مقابل بت پول، رشوه، ربا، دزدي و تجاوز سجده نمي‎كند، براي حفظ مقام هزاران دروغ نمي‎گويد، و براي حفظ مال دنيا دست به جنايت نمي‎زند؛ زيرا اين گونه اعمال شرك و بت‎پرستي است و بدين جهت است كه انسان رياكار را در آخرت به اسم منافق و فاجر مي‎خوانند. ( ميزان الحكمه، باب 1409 ، حديث 6784 )



وقتي توحيد در دل انسان زنده شد، هوا پرستي ـ كه عامل اصلي تمام انحرافات است ـ نابود مي‎شود.



از اين رو، در روايت زيبايي آمده است «اَبْغَضُ اِلهٍ عُبِدَ عَلي وَجْهِ الْأرْضِ الْهوي» [بدترين بت‎ها كه در روي زمين هميشه مورد پرستش قرار مي‎گرفته است، بت هوي و هوس است.] (المحجة البيضاء 8/44)



مادرِ بت‎ها بت نفس شماست

زانكه آن بت مار و اين بت اژدهاست





اگر شجره طيّبه توحيد در قلب انسان كاشته شد اين بت‎ها كنار مي‎رود.



2ـ برخي از مفسران بر اين اعتقادند كه مراد از كلمه طيّبه «شخص مؤمن» است. در قرآن مجيد، بر موجودات « كلمة الله » اطلاق شده است؛ مؤمن هم كلام الهي است. خورشيد، ماه، ستارگان، زمين و آسمان همه كلمة الله هستند؛ يعني اينها در كتاب آفرينش و تكوين جزء كلمات الله به شمار مي‎آيند؛ همانگونه كه در مورد حضرت مسيح (ع) كلمةالله استعمال شده است. آل عمران/39



درخت وجود مؤمن ـ مانند شجره طيّبه ـ داراي ميوه‎هاي مختلف تمام فصل از قبيل سخاوت، شجاعت، جود، مهر، محبت، احسان، ايمان، و مانند آن است. (التبيان 6/292)



3ـ برخي نيز « كلمه طيّبه » را به امامان معصوم (ع) تفسير كرده‎اند. اين بزرگواران شجره طيّبه‎اي هستند كه شاخسار وجودي آنها سرشار از ميوه‎هاست كه هر كس به تاريخ زندگي‎شان، به مزار و حرمشان و به كلمات و سخنانشان، نزديك شود و دست نياز بسوي آنها دراز كند، بي‎بهره نخواهد ماند. (تفسير نمونه 10/340)



4ـ « علماء » تفسير ديگري براي كلمه طيبه هستند؛ زيرا مردم از ميوه‎هاي وجود آنها بهره مي‎برند.



5ـ « فكر پاك » پنجمين تفسيري است كه براي كلمه طيّبه بيان شده است. افكار پاك، شجره‎ طيّبه‎اي هستند كه در طول تاريخ ثابت و برقرار مي‎مانند.



6ـ ششمين تفسيري كه براي كلمه طيّبه گفته‎اند، «سخن خوب» است. گاهي يك سخن خوب ماندگار مي‎شود و افراد زيادي در جامعه از آن استفاده مي‎كنند. ( تفسير الميزان 23 (فارسي)، صفحه 78 و 79 و تفسير نمونه 10/331)



از اين رو، از پيامبر گرامي اسلام (ص) در كتاب ارشاد ديلمي روايت معروفي نقل شده است كه آن حضرت فرمودند «ما اَهْدَيَ اَلْمَرْءُ الْمُسْلِمُ عَلي اَخيهِ الْمُسْلِمٍ هَدِيَّةِ اَفْضِلَ مِنْ كَلِمَةِ حِكْمَةٍ يَزيدُهُ اللّهُ بِها هُديَ وَ يَرُدُّهُ عَنْ رِديَ» [هيچ مسلماني براي مسلمان ديگر هديه‎اي بهتر از كلمه حكمت‎آميزي كه نور هدايت را در قلب او زياد و ظلمت و تاريكي را كم كند، هديه نكرده است.] (ميزان الحكمه، باب 4011، حديث 21208)



در داستان حضرت خضر و موسي (ع) آمده است كه وقتي آنها به شهر إنطاكيّه رسيدند. و با بي‎مهري شديد مردم مواجه شدند، به ناچار به سوي خارج شهر حركت كردند. در خارج شهر به ديوار خرابه‎اي برمي‎خورند. حضرت خضر (ع) به حضرت موسي (ع) گفت « اين ديوار خراب را بايد بسازيم ». سخن خضر براي موسي ناخوشايند آمد. حضرت خضر فرمود « اين ديوار از آنِ دو بچّه يتيم است و گنجي در اينجا پنهان گشته، پدر آنها انسان خوبي بوده است، اميد مي‎رود بچه‎هايش از آن استفاده كنند.»



در روايات آمده است كه آن گنج پول و طلا نبوده است، بلكه كلمات حكمت‎آميزي بوده كه پدر براي فرزندان خود به يادگار گذاشته بود. (مجمع البيان 6/488) همانگونه كه سخنان گهربار اميرالمؤمنين (ع) ارزشمندتر از هر گنجي است كه براي همه عصرها و نسل‎ها به يادگار مانده است.

---

مثالهاي زيباي قرآن ج 1


حضرت آيت الله مكارم شيرازي